سلام علیک

به تمام دوستانی که لطف می کنند و به بلاگ بیات شده ی من سر می زنند شرمنده ی همه ی شما عزیزان(به علت مشکلات فنی و غیر فنی نتوانستم بلاگم را به روز کنم ان شاء الله اگر خدا بخواهد و... چشم)

اما در مورد آن دسته از دوستان که درباره ی ارشد و دانشگاه ها وخصوصاً در بحث رشته های علوم قرآنی سوال دارند باید عرض کنم ،من اطلاعات جدیدی در این باره ندارم و هر چه که درباره ی منابع می دانستم بر روی بلاگ هست و در مورد ظرفیت ها و ... شرمنده ،زحمتش به عهده ی علاقه مندان که با مراجعه حضوری یا به سایت دانشگاه ها می توانند به جواب سوالاتشان برسند.

اما در مورد رشته هایی که فرد را عملاً با متن قرآن درگیر کند:اصولاً در آموزش قالب والگو آموزش داده می شود اما در حال حاضر به نظر بنده رشته ی تفسیر قرآن که دانشکده ی علوم قرآنی تهران و قم ارائه می دهند می تواند پاسخگوی شما باشد.

باز هم منتظر نظرات و گفتگوهای شما عزیزان هستم

ملتمس دعای خیر شما

سلام

در این پست قصد داریم بایکی از سایت های فارسی زبان که در موضوع نهج البلاغه فعالیت می کند آشنا شویم:

سایتbalaghah.net

موارد قابل توجه در این سایت:

متن نهج البلاغه، ترجمه و شرح های(خطبه ها،نامه ها،حکمتها)نهج البلاغه،زندگی نامه ی شریف رضی(گردآورنده ی نهج البلاغه)، اندرزهای نهج البلاغه و... .

از دیگر قابلیت های این سایت ارائه ی مقالات جدید با موضوعات امام علی (علیه السلام) و      نهج البلاغه می باشد.دارا بودن موتور جستجو از دیگر مزایای این سایت می باشد.

شماره هفت از دیرباز مورد توجه اقوام مختلف جهان بوده است ; قوم «سومر» قدیمى ترین قومى بوده که به آن توجه کرده است . آنان متوجه سیارات هفتگانه ـ آنچه امروز نیز از کرات منظومه شمسى با چشم غیرمسلح دیده مى شود ـ شدند و به پرستش آن ها پرداختند .

از جمله مواردى که عدد هفت در آن ها به کار رفته عبارتند از : 1 . ایام هفته 2 . تقسیم جهان به هفت اقلیم 3 . هفت طبقه زمین 4 . هفت طبقه آسمان 5 . هفت فرشته مقدس در نظر بنى اسرائیل .

همه این ها و موارد بسیارى دیگر که بعضى در افسانه هاى دیرین و سایر شؤون تمدنى بشر دیده شده ، نمایانگر اهمیت فوق العاده این عدد در نظر اقوام مختلف است .(1)

عدد هفت در امور دینى :

معادل هفت در عربى واژه هاى «سبع و سبعه » مى باشد .

کثرت کاربرد این شماره در امور مذهبى نمایانگر اهمیت ویژه آن در این راستا است .

از جمله کاربردهاى دینى عدد هفت عبارتند از :

 1 . هفت فرشته مقدس در نظر بنى اسرائیل 2 . هفت بار طواف بر گرد کعبه 3 . هفت طبقه جهنم 4 . هفت درب جهنم 5 . هفت سلام در قرآن ـ که عبارتند از : 1 . «سلم قولا من ربّ رحیم »(یس ،58) 2 . «سلم على ابرهیم »(صافات ، 109) 3 . «سلم على نوح فى العلمین »(صافات ، 79) 4 . «سلم على موسى و هرون »(صافات ، 120) 5 . «سلم على ءال یاسین »(صافات ، 130) 6 . «سلم علیکم طبتم »(زمر ، 73) 7 . «سلم هى حتى مطلع الفجر»(قدر ، 5) 6 . هفت بار تطهیر در قوانین طهارت 7 . هفت عضوى که در سجده باید روى زمین باشد 8 . هفت شبانه روز بلاى قوم عاد 9 . هفت شهر عشق و هفت مردان در تصوف 10 . قرّاءسبعه .(2)

الف ) سبع و سبعه در قرآن :

این دو واژه 24 بار در قرآن به کار رفته اند ; بیست بار با واژه «سبع » و چهار بار با واژه «سبعه » که عبارتند از : «سبع سموت » (بقره ، 29 / فصلت ، 12 / طلاق ، 12 / ملک ، 3 / نوح ، 15) «السموت السبع » (اسراء ، 44 / مؤمنون ، 86) «ویقولون سبعة .. . (کهف ، 22) «و سبعة إذا رجعتم » (بقره ، 196) «سبع شداد» (یوسف ، 48) «سبعاً شداداً» (نباء ، 12) «سبع سنابل » (بقره ، 260) «سبع بقرت سمان یأکلهن سبع عجاف و سبع سنبلت خضر» (یوسف ،43 و 46) «سبع سنین » (یوسف ، 47) «سبع طرائق » (مؤمنون ، 17) «سبع لیال » (حاقّه ، 7) «سبعاً من المثانى » (حجر ،87) «سبعة ابواب » (حجر ، 44) «سبعة أبحر» (لقمان ، 27)

ب ) عدد هفت در روایات :

در روایات اسلامى نیز این شماره مورد توجه قرار گرفته است . تنها در کتاب «خصال » شیخ صدوق(رحمه الله) 116 روایت در «باب السبعة » آمده است .(3)

به برخى از این روایات اشاره مى کنیم :

«هرکس اقرار به هفت چیز کند مؤمن است » ـ «بازخواست مردم ازهفت چیز در قیامت » ـ «وصیت به هفت چیز» ـ «محاجه امیرالمؤمنین(علیه السلام) با قوم خود در قیامت با هفت خصلت » ـ «واجبات نماز هفت چیز است » ـ وقت ، طهارت ، توجه ، قبله ، رکوع ، سجود ـ «اگر بنده اى گناه کند ، ملک موکل بر شانه راست هفت ساعت براى استغفار به او فرصت مى دهد» ـ «تقسیم بندى عمر فرزندان به سه هفت سال » (هفت سال نخست براى بازى ، هفت سال دوم براى آموزش و هفت سال سوم براى فراگیرى حلال و حرام ) ـ «کودک در هفت سال نخست آقایى مى کند و در هفت سال دوم فرمانبردار و در هفت سال سوم مشاور خانواده است » ـ «قرآن بر هفت حرف نازل شده .»(4)

حکمت کاربرد عدد هفت در شرع مقدس :

در قرآن و فرهنگ اسلامى به برخى از عددها ، عنایت و توجه خاص شده است که از آن جمله مى توان به عددهاى «سه » ، «هفت » ، «هفتاد» ، «چهل » و .. . اشاره کرد . کاربرد هر یک از این ها حکمتى دارد که برخى را قرآن و روایات یادآور شده و برخى را نیز علوم جدید کشف کرده است . حکمت عدد هفت نیز تا حدودى بیان شده است . کتاب هاى لغت عربى آن را (همچون عدد هزار در فارسى ) نمادى از کثرت و فراوانى مى دانند ;(5) ولى در قرآن و روایات هم به معناى کثرت و هم براى شمارش چیزى به کار رفته است .

عددى که نماد کثرت است عددى کامل و زنده است ; بر خلاف اعداد معمولى ریاضى «عدد زنده » آن است که فکر ایشان را تا بى نهایت پیش برد و واقعیت را آن چنان که هست در نظرها تجسم بخشد ; چنین عددى روح دارد و ریاضى دان و بى سواد هر دو عظمت آن را درک مى کنند . عددى را (مثلا یک ) تصور کنید که یک کیلومتر صفر جلوى آن قرار گرفته باشد ; این عدد عظمت دارد ; اما تنها ریاضى دان عظمت آن را مى شناسد ; ولى اعداد کامل و زنده را همه مى شناسند و مى توانند به ابهت و گستردگى اش اذعان کنند .(6)

شاید انتخاب عدد هفت براى کثرت به خاطر بسیارى از امور هفتگانه ثابت در جهان هستى باشد ، همچون یک دوره کامل هفت روزه زمان (یک هفته ) از این رو ، این شماره صرفاً یک عدد ریاضى محسوب نمى شود ; بلکه عددى براى نشان دادن کمال یک چیز است ; مانند عدد چهل که یکى از حکمت هاى آن این است که رسیدن به چهل سالگى به طور معمول با کمال عقل همراه است .(7)

اکنون به دو نمونه از آیات قرآن که عدد هفت در آن ها به همین منظور به کار رفته است ، توجه کنید :

1ـ «و لو أنّما فى الأرض من شجرة أقلم والبحر یمدّه من بعده سبعة أبحر مانفدت کلمت الله إنّ الله عزیز حکیم ; (لقمان ، 27) و اگر آن چه درخت در زمین است قلم باشد و دریا را هفت دریاى دیگر به یارى آید ، سخنان خدا پایان نپذیرد . قطعاً خدا است که شکست ناپذیر حکیم است .»

در این آیه ، قرآن به جاى این که بگوید : مخلوقات خداوند در پهنه هستى عددى بسیار بسیار بزرگ دارند مى گوید : اگر تمام درختان روى زمین ، قلم و همه دریاها مرکب شود ، تمام قلم ها مى شکند ، و ازبین مى رود ، ولى حقایق عالم هستى و معلومات پروردگار هستى پایان نمى پذیرد . عظمت سخن آن گاه روشن تر مى شود که عدد هفت نمادى از کثرت باشد ، در این آیه براى مجسم ساختن عدد بى نهایت و نزدیک ساختن معناى علم بى پایان خدا و گستردگى فوق العاده جهان هستى به افکار ما ، از عدد زنده استفاده شده است .(8)

2ـ «و إنّ جهنم لموعدهم أجمعین * لها سبعة أبوب لکلّ باب منهم جزء مقسوم ; (حجر ، 43ـ44) و قطعاً وعده گاه همه آنان دوزخ است ، ]دوزخى[  که براى آن هفت در است و از هر درى بخش معین از آنان ]وارد مى شوند[ .» در این آیات آمده که جهنم هفت در دارد ; بعید نیست که عدد هفت در اینجا نیز براى کثرت باشد ; یعنى جهنم درهاى بسیار و فراوان دارد ; و واضح است که این تعداد درها در حقیقت به عوامل گوناگونى که انسان را به جهنم مى کشاند اشاره دارد . هر چند روایات نیز به این «هفت در» اشاره کرده اند ; ولى ظاهراً درهاى جهنم به هفت در محدود نمى شود .(9)

پی نوشت ها

------------

1 . ر .ک : لغت نامه دهخدا ، ج 14 ، ص 20768 ، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران

2 . لغت نامه دهخدا ، همان / برهان قاطع ، همان .

3 . ر . ک : خصال ، شیخ صدوق (ره ) ، ج 2 ، ص 340ـ405 ، مؤسسة النشر الاسلامى .

4 . ر .ک : سفینة البحار ، شیخ عباس قمى (ره ) ، ماده «سبع » / معارف و معاریف 

5 . ر .ک : لسان العرب ، ابن منظور ، ج 6 ، ص 155 ، داراحیاءالتراث العربى .

6 . ر . ک : تفسیر نمونه ، آیة الله مکارم و دیگران ، ج 12 ، ص 574 ، دارالکتب الاسلامی

7 . ر .ک : تفسیر نمونه ، همان ، ج 17 ، ص 76 / المیزان ، همان ، ج 18 ، ص 201 .

8 . ر .ک : تفسیر المیزان ، علامه طباطبایى ، ج 16 ، ص 232 ، نشر اسماعیلیان 

9 . ر .ک : المیزان ، همان ، ج 12 ، ص 175 ، مؤسسة الاعلمى للمطبوعات / تفسیر نمونه

ر.ک: http: www.porsemanequran.com

1- تفسیر و تاریخ تفسیر (ضریب 4)

- تفسیر ا جزای  27 ، 28، 29، 30 قرآن در حد  المیزان و مجمع البیان

- تاریخ  تفسیر در حد التفسیر و المفسرون:  ذهبی و  معرفت ، روش شناسی تفسیر قرآن  رجبی

2-  تاریخ و علوم قرآن (ضریب 4)

 در حد الاتقان: سیوطی( انواع 38 تا 55 ، 62 تا 67 ) ، البیان :خویی

اسباب النزول:  حجتی ، تلخیص التمهید : معرفت ، تاریخ قرآن : حجتی و رامیار

3- علوم حدیث (ضریب 3)

در حد مصطلح الحدیث : صبحی صالح ، مقدمه معجم الرجال : خوئی ، تلخیص مقیاس الهدایه : مامقانی ، غفاری ، تاریخ عمومی حدیث: معارف ، پژوهشی در تاریخ حدیث شیعه معارف

4- ادبیات عرب (ضریب 4)

 در حد خطب نهج البلاغه ، امالی سید مرتضی  (جلد اول ) مقدمه ابن خلدون .

5- زبان انگلیسی (ضریب 2)

EncycLop Aedia Of Islam منبع 

زبان انگلیسی :

KURAN- TAFSIR

 HADITH- NASKH-

ISLAM- MUSLIM-

MUSHAF-

MUHAMMAD- SHIA-

 IMAN

خالد محمد السلیم  الأحادیث والآثار الواردة فی کتاب البرهان فی علوم القرآن للزرکشی: من بدایة الکتاب إلى نهایة النوع الرابع والعشرون معرفة الوقف والابتداء (رسالة جامعیة)  2005 

حسین إبراهیم محمد مصطفى  الترادف فی أفعال الحواس الخمس فی القرآن الکریم :دراسة دلالیة تطبیقیة (رسالة جامعیة)  2005 

منال محمد أحمد حسین  المسائل النحویة فی معانی القرآن وإعرابه لابن إسحاق الزجاج (رسالة جامعیة)  2005 

محمد مسعود علی حسن عیسى  أثر القراءات القرآنیة فی الفهم اللغوی: دراسة تطبیقیة فی سورة البقرة (رسالة جامعیة)  2005 

عادل حسنی یوسف  القرآن الکریم مصدرا للقوانین البلاغیة عند عبد القاهر الجرجانی والزمخشری والسکاکی (رسالة جامعیة) 

سحر رمضان لطفی رمضان  أفعال القلوب والتحویل فی القرآن الکریم والمعلقات العشر: دراسة وصفیة وتحلیلیة (رسالة جامعیة) 

فتحی أحمد عبد العال إسماعیل  مسائل التصریف فی کتاب (إعراب القرآن) لأبى جعفر النحاس 338 هـ: جمعا ودراسة (رسالة جامعیة) 

عبد الرحمن ناصر الیوسف  أنوار الحقائق الربانیة فی تفسیر اللطائف القرآنیة لأبی الثناء محمود بن عبدالرحمن الأصفهانی المتوفى سنة 749هـ من أول تفسیر سورة النساء إلى آخر تفسیر سورة المائدة : دراسة وتحقیق (رسالة جامعیة) 

ناصر أبو عامر عبد السلام  الأحادیث والآثار الواردة فی فضائل آیات القرآن الکریم: جمع ودراسة ونقد (رسالة جامعیة) 

علی عبد العزیز إبراهیم حسن  الإمام ابن حجر وجهوده فی التفسیر وعلوم القرآن من خلال کتابه (فتح الباری) (رسالة جامعیة)